از زیبایی تا عشق؛ زندگی و جان آرمسترانگ

جان آرمسترانگ (‌John Armstrong) در سال ۱۹۶۶ در گلاسگو، اسکاتلند به دنیا آمد و تحصیلات خود را در دانشگاه‌های آکسفورد و لندن طی کرد، و موفق به اخذ مدرک دکترا از College London  شد.

جان آرمسترانگ مسیر شغلی‌اش را با تدریس و پژوهش در رشته فلسفه و زیبایی‌شناسی آغاز کرد؛ ابتدا در دانشگاه لندن مشغول به کار شد و در ادامه مدیریت برنامه زیبایی‌شناسی Monash University بر عهده گرفت  و سپس بعنوان «فیلسوف مقیم» در Melbourne Business School  حضور پیدا کرد. در سابقه کاری جان آرمسترانگ همکاری با آزمایشگاه انسان‌شناسی دانشگاه ملبورن نیز مشاهده می‌شود.

تحول مسیر فلسفی و نویسندگی

جان آرمسترانگ فیلسوفی میانه‌رو اما با نثری گیرا است. او کسی است که درباره هنر، اخلاق، زیبایی، ارزش‌ها و روابط انسانی می‌نویسد. او بین ادبیات، روان‌شناسی و فلسفه پل زده تا مفاهیم پیچیده را برای خواننده عام قابل لمس کند. همین روش اوست که او را در بین بسیاری از نویسندگان دوران معاصر، و برجسته کرده است. جان آرمسترانگ تاکنون آثار متعددی را به رشته‌ي تحریر درآورده است که در بین آن‌ها می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:  

• Looking at Pictures (۱۹۹۶): راهنمای کاربردی برای قدردانی از هنر

• Move Closer: An Intimate Philosophy of Art (۲۰۰۰): بررسی نزدیکی و حس در هنر

• Conditions of Love: The Philosophy of Intimacy (۲۰۰۲): تمرکز بر فلسفه عشق

این کتاب با عنوان «شرایط عشق» توسط مسعود علیا به فارسی برگردانده شده و نشر ققنوس آن را منتشر کرده است.

• The Secret Power of Beauty (۲۰۰۵)  و Love, Life, Goethe (۲۰۰۶): بررسی زیبایی و تأثیر متقابل زندگی و ادبیات

کتاب اول، با عنوان «قدرت پنهان زیبایی» توسط سهیل سمی به فارسی برگردانده شده و نشر ققنوس آن را منتشر کرده است.

• In Search of Civilisation (۲۰۰۹): تحلیل فلسفی تمدن و نقش فلسفه در فرهنگ معاصر

 تمرکز بر فلسفه‌ي روابط انسانی

آرمسترانگ به فلسفه نزدیک شده است تا پرسش‌های از عشق، نزدیکی، هنر و تمدن را بررسی کند. وی عشق را ترکیبی از زیست‌شناسی، فرهنگ و خودآگاهی می‌بیند؛ بررسی می‌کند که چگونه ما با انتخاب، نگرش، و رشد عاطفی می‌توانیم عشق پایداری را بسازیم.

در کتاب Conditions of Love، او با رویکردی چندمنظوره: فلسفی، روان‌شناختی، ادبی و تاریخی درباره عشق عمیق و بالغ می‌نویسد؛ مفهومی که پیش‌ازاین فقط به احساسات ابتدایی تقلیل داده می‌شد.

ما در بوف‌بوک در مورد کتاب شرایط عشق و رویکرد جان آرمسترانگ به مقوله‌ی عشق، یک یادداشت مفصل داریم که می‌توانید از اینجا مطالعه کنید. البته برای خرید کتاب شرایط عشق هم کافی است روی بنر زیر کلیک کنید.

ویژگی‌های برجسته آثار آرمسترانگ

لحن روشن و حرفه‌ای

آرمسترانگ نثری شفاف، دقیق و پرمغز دارد که فلسفه را فهمیدنی و در دسترس جلوه می‌دهد. او مانند آلن دوباتن، فلسفه را با زندگی روزمره آشتی می‌دهد و در پی آن است که فلسفه را برای عموم مردم کاربردی کند.

نگاه چندرشته‌ای
آرمسترانگ مباحثش را با ارجاع به فلاسفه‌ای همچون افلاطون، پدیده‌های روان‌شناختی همچون نظریه تکاملی عشق، و رمان‌هایی از تولستوی و گوته تقویت می‌کند تا فراتر از قالب‌های خشک فلسفی عمل کند. همان‌طور که می‌دانید در دنیای امروز معدود نویسندگانی هستند که چنین رویکردی در مواجهه با موضوعات مختلف دارند. همین موضوع آثار جان آرمسترانگ را خواندنی و ویژه کرده است.

فلسفه کاربردی در زندگی

او فلسفه را نه برای بحث‌های دانشگاهی، بلکه برای بهبود زندگی انسانی به‌کار می‌گیرد؛ چه در عشق، چه در درک زیبایی و چه در ساختن تمدن انسانی. فیلسوف، نویسنده و اندیشمند دیگری که همراستا با جان آرمسترانگ فلسفه را به منظور افزایش کیفیت زندگی انسانی به کار می‌گیرد، آلن دوباتن است. در ادامه به رابطه این دو فیلسوف می‌پردازیم.

جان آرمسترانگ و آلن دوباتن | دو صدای هم‌راستا در فلسفه‌ی کاربردی

در جهان امروز که فلسفه اغلب در آکادمی‌ها محبوس مانده، دو چهره تلاش کرده‌اند آن را از برج عاج بیرون بکشند و در زندگی روزمره جاری کنند: آلن دوباتن و جان آرمسترانگ.

اگر آلن دوباتن را به عنوان «فیلسوف زندگی روزمره» می‌شناسند، جان آرمسترانگ را می‌توان «فیلسوف نزدیکی، زیبایی و روابط انسانی» نامید. این دو متفکر نه‌تنها از نظر فکری به هم نزدیک‌اند، بلکه در پروژه‌‌ی مشترک مدرسه زندگی نیز همکاری داشته‌اند.

همکاری در کتابی مشترک: هنر سفر

در سال ۲۰۱۳، آرمسترانگ و دوباتن کتابی مشترک منتشر کردند با عنوان:
Art as Therapy (هنر همچون درمان)

کتابی که در آن تلاش کردند نقش کاربردی هنر در درمان زخم‌های روانی و زندگی مدرن را واکاوی کنند. این اثر از دل نمایشگاهی در موزه ریکز (Rijksmuseum) آمستردام شکل گرفت و به ما نشان داد که چگونه می‌توان به آثار هنری نه به عنوان اشیایی لوکس، بلکه به عنوان ابزارهایی برای بهبود روان نگاه کرد. موضوعی که هنوز بعد از گذشت چندین سال بدیع، جذاب و ارزشمند است.

آرمسترانگ در این پروژه نقش تئوریک قوی داشت و پایه‌گذار بسیاری از ایده‌های کلیدی کتاب بود. دوباتن نیز مانند همیشه، زبان ساده و جذاب را وارد مباحث فلسفی کرد.

این کتاب توسط مهرناز مصباح به فارسی برگردانده شده و نشر چشمه آن را به چاپ رسانده است.

هم‌راستا اما متفاوت

اگرچه جان آرمسترانگ و آلن دوباتن هر دو به فلسفه‌ی عملی و زندگی‌محور علاقه‌مندند، اما مسیرها و حوزه‌های تمرکز آن‌ها کمی تفاوت دارد. به‌طور خلاصه می‌توان تفاوت آن‌ها را به صورت زیر خلاصه کرد:

• دوباتن معمولاً موضوعاتی مانند عشق، کار، اضطراب و معنای زندگی را در قالبی روایت‌محور بررسی می‌کند.

• آرمسترانگ بیشتر به تحلیل‌های ساختاری، روان‌شناختی و زیباشناختی می‌پردازد، مخصوصاً در مورد عشق، زیبایی، هنر و تمدن.

در عین حال، هر دو باور دارند که فلسفه می‌تواند -و باید-  در زندگی واقعی دستگیر انسان باشد. آن‌ها از دنیای خشک و دانشگاهی فاصله می‌گیرند تا فلسفه را به گفت‌وگویی زنده با مخاطب تبدیل کنند.

مؤسسه‌ی مدرسه‌ی زندگی (The School of Life)؛ پروژه‌ي مشترک جان آرمسترانگ و آلن دوباتن

علاوه بر کتاب هنر همچون درمان، جان آرمسترانگ در پروژه‌ی مدرسه‌ی زندگی (The School of Life) که توسط آلن دوباتن بنیان‌گذاری شده، مشارکت داشته است. این مؤسسه تلاش دارد «مهارت‌های احساسی برای زندگی خوب» را از طریق ترکیب فلسفه، روان‌شناسی، هنر و ادبیات آموزش دهد.

آرمسترانگ در برخی برنامه‌ها و محتواهای آموزشی این نهاد نقش مشاور یا نویسنده داشته و رویکرد فکری او در بخش‌هایی از خط مشی آموزشی مدرسه به‌خوبی قابل مشاهده است. این مدرسه در پلتفرم یوتیوب یک کانال به زبان انگلیسی دارد که می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.

دو نگاه، یک رسالت

در نهایت، همکاری و قرابت فکری جان آرمسترانگ و آلن دوباتن را می‌توان تلاشی مشترک برای بازگرداندن فلسفه به قلب زندگی دانست. آن‌ها با زبانی انسانی، بیانی روشن و دغدغه‌ای واقعی، به ما کمک می‌کنند تا با خودمان، با دیگران و با جهان اطراف‌مان صادق‌تر، عمیق‌تر و آگاهانه‌تر روبه‌رو شویم. موضوعی که ضرورت آن در دنیای معاصر بیش از همیشه احساس می‌شود.

چرا آرمسترانگ برای بوف‌بوک مهم است؟

ما در بوف‌بوک همیشه به دنبال نویسندگانی هستیم که:

• فلسفه را در خدمت زندگی بگیرند. آرمسترانگ دقیقا یکی از همین افراد است که فلسفه را برای زندگی می‌خواهد.

• فلسفه را بدون تعارف و واقعی بیان کنید؛ نه آن‌قدر خشک و بی‌روح که رغبتی برای مطالعه آن نباشد و نه آن‌قدر مرعوب‌کنند که کسی به سمتش نرود.  جان آرمسترانگ نویسنده‌ای است که مباحث فلسفی را زیبا و ملموس برای ذهن مخاطب به رشته‌ي تحریر در می‌آورد.

• نگاهش انسانی باشد؛ البته نه فقط درباره تئوری‌ها و مباحث پیچیده‌ی فلسفی، بلکه درباره شکل‌دادن به زندگی، عشق و تمدن.

جمع‌بندی و دعوت به مطالعه

جان آرمسترانگ، با آثارش در عداد فیلسوفانی است که آثارشان برای کسانی که می‌خواهند عشق را بفهمند و بسازند؛ هنر را مشاهده کنند و زندگی را معنا دهند؛ تمدن را بازسازند و مدرن بمانند، جذاب، خواندنی و آموزنده است.

چه در مسیر عاشق‌شدن باشید چه یک دوستدار فلسفه یا فردی که شیفته‌ي هنر است، کتاب‌های آرمسترانگ در بوف‌بوک منتظر شما هستند.