کتاب شازده احتجاب نوشتهی هوشنگ گلشیری، یکی از شاهکارهای ادبیات معاصر ایران است که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد. این رمان کوتاه با نثری شاعرانه و استفاده از تکنیک جریان سیال ذهن، زندگی شازده احتجاب، اشرافزادهای قاجاری، را به تصویر میکشد. داستان در عمارتی رو به زوال رخ میدهد و مضامینی چون فروپاشی اشرافیت، نوستالژی، و تقابل سنت و مدرنیته را بررسی میکند. این اثر به دلیل سبک ادبی نوآورانه و تحلیل عمیق اجتماعی، مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و به چندین زبان ترجمه شده است.
شازده احتجاب، آخرین بازماندهی خاندان قاجاری، در عمارتی مخروبه و در انزوای کامل زندگی میکند. او در آستانهی مرگ، میان خاطرات گذشته و واقعیت تلخ حال سرگردان است. داستان از طریق flashbacks و جریان سیال ذهن، زندگی شازده، روابط پیچیدهاش با همسرش فخری، خدمتکاران، و اجدادش را نشان میدهد. شازده در این روایت با گذشتهی پرشکوه خاندانش و همچنین ظلمها و ستمهایی که خود و نیاکانش مرتکب شدهاند، مواجه میشود. این رمان، تصویری روانشناختی و تأملبرانگیز از زوال یک طبقهی اجتماعی و انسانی تنها ارائه میدهد.
شازده احتجاب اثری عمیق و تأثیرگذار است که برای علاقهمندان به ادبیات مدرن ایران و داستانهای روانشناختی انتخابی بینظیر است.
جان کندی تول (۱۹۳۷–۱۹۶۹)، رماننویس برجسته آمریکایی، خالق شاهکار اتحادیه ابلهان است که پس از مرگش شهرت یافت. او در نیواورلئان زاده شد و با طنزی گزنده و نگاهی عمیق، فرهنگ جنوب آمریکا را در رمانش به تصویر کشید. اتحادیه ابلهان داستان ایگناتیوس جی. رایلی، روشنفکری عجیب و غریب را روایت میکند که با دنیای مدرن به شکلی طنزآمیز درگیر میشود. این رمان، که پس از خودکشی تول در ۳۱ سالگی و با تلاش مادرش منتشر شد، جایزه پولیتزر ۱۹۸۱ را کسب کرد.
سبک نوشتاری تول، ترکیبی از طنز تلخ و نقد اجتماعی، او را به یکی از نویسندگان ماندگار ادبیات آمریکا تبدیل کرده است. اتحادیه ابلهان همچنان خوانندگان را با شخصیتپردازیهای عمیق و داستانسرایی جذابش مجذوب میکند.