عمه رزا، رمان کوتاه و دلنشین سوگی سویسال – نویسنده سوئدی معاصر که با قلم لطیفش زندگی روزمره را به شعر تبدیل میکند – کتابی است درباره قدرت خاطره، خانواده و لحظات کوچک که زندگی را میسازند. این اثر (ترجمه فارسی، نشر چشمه، ۱۳۹۸) نه فقط داستان، بلکه سفری نوستالژیک به کودکی است؛ جایی که سه خواهر کوچک – اما، الی و لیزا – با عمه رزای پرحرف و عاشق خریدشان، در بازار شلوغی گم میشوند و ماجراجوییشان آغاز میشود.
داستان از یک روز تابستانی معمولی شروع میشود: عمه رزا، زنی میانسال با کیف بزرگ و لبخندی همیشگی، سه خواهر را به بازار میبرد. اما حوصله بچهها زود سر میرود؛ عمه مدام با فروشندهها گپ میزند، خاطرات قدیمی را زنده میکند و سبدش را پر از چیزهای بیربط میکند. خواهرها، خسته از انتظار، تصمیم میگیرند فرار کنند و بازار را به بازی تبدیل کنند: از کوچههای تنگ میگذرند، با غریبهها حرف میزنند، بستنی دزدی میکنند و برای اولین بار طعم استقلال را میچشند. سویسال با نثر ساده و پر از جزئیات حسی، بازار را زنده میکند: بوی ادویههای تند، صدای جیغ فروشندهها، رنگهای درخشان میوهها و حس ترس شیرین گمشدن. عمه رزا نماد بزرگترهای دوستداشتنی اما دستوپاچلفتی است؛ کسی که ناخواسته درسی میدهد: زندگی از همین مکثها و گپهای بیپایان ساخته میشود.
این رمان سه چیز را به زیبایی روایت میکند:
کودکی و ماجراجویی را: آن لحظههایی که قوانین بزرگها را زیر پا میگذاریم و جهان را کشف میکنیم.
روابط خانوادگی را: عشق پنهان در کارهای روزمره، مثل خرید عمه که خاطره میسازد.
زمان از دسترفته را: نوستالژیای ملایم که خواننده را به روزهای بیدغدغه برمیگرداند.
سویسال، که آثارش اغلب درباره زنان و روابط است، در عمه رزا طنز ملایمی به تلخی بزرگشدن اضافه میکند؛ کتابی کوتاه که مثل یک قصه شب، دل را گرم میکند. سویسال میگوید: «زندگی در بازارهای شلوغ پنهان است؛ فقط باید گم شوی تا پیدایش کنی.»
اگر به داستانهای خانوادگی لطیف، ماجراجوییهای کودکانه یا ادبیات اسکاندیناوی علاقهمندید، عمه رزا همان کتابی است که لبخند را به لبتان میآورد و خاطرهای تازه میسازد.
یی یون لی (Yiyun Li، زاده ۴ نوامبر ۱۹۷۲ در پکن، چین)، نویسنده، استاد دانشگاه و مترجم چینی-آمریکایی است که از سال ۱۹۹۶ در ایالات متحده زندگی و کار میکند. او که به طور انحصاری به زبان انگلیسی مینویسد، با داستانهای کوتاه و رمانهایش که به کاوش در روابط انسانی، مهاجرت، هویت و دردهای پنهان میپردازند، شهرت جهانی یافته است. اگر به دنبال معرفی یی یون لی هستید، این متن شما را با زندگی و آثار این نویسنده برجسته آشنا میکند.
یی یون لی در خانوادهای مرتبط با صنعت هستهای چین بزرگ شد؛ پدرش فیزیکدان بود و او در آپارتمانی مخصوص کارکنان این وزارتخانه زندگی میکرد. در سال ۱۹۹۱، پیش از ورود به دانشگاه، یک سال خدمت سربازی را در سینیانگ گذراند. او ابتدا در رشته پزشکی تحصیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد ایمونولوژی را از دانشگاه آیووا گرفت، اما به نویسندگی روی آورد و در سال ۲۰۰۵ مدرک MFA (کارشناسی ارشد نویسندگی خلاق) را از کارگاه نویسندگان آیووا دریافت کرد. این تغییر مسیر، او را به یکی از صداهای مهم ادبیات معاصر تبدیل کرد. لی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ در کالج میلز تدریس کرد، سپس به دانشگاه کالیفرنیا دیویس پیوست و از سال ۲۰۱۷ به عنوان استاد نویسندگی خلاق در مرکز لوئیس برای هنرهای دانشگاه پرینستون فعالیت میکند، جایی که برنامه نویسندگی خلاق را هدایت مینماید. او در اوکلند کالیفرنیا با همسر و دو پسرش زندگی میکرد، اما متأسفانه یکی از پسرانش، جیمز، در سال ۲۰۲۱ درگذشت که این رویداد عمیقی بر آثار اخیرش گذاشت.
سبک نوشتاری یی یون لی، با زبانی شاعرانه، ظریف و پر از جزئیات عاطفی، اغلب به موضوعاتی چون انزوا، گناه، خانواده و تأثیر مهاجرت بر هویت میپردازد. او در مصاحبهای با گاردین گفته: «من قبلاً میگفتم نویسنده اتوبیوگرافیک نیستم – این دروغ بود.» آثارش ترکیبی از خاطرههای شخصی و خیال است و از نویسندگانی چون کاترین منسفیلد، ایوان تورگنیف و توماس هاردی الهام میگیرد. اولین مجموعه داستانش، A Thousand Years of Good Prayers (۲۰۰۵)، برنده جایزه PEN/Hemingway شد و قرارداد دوکتابی ۲۰۰ هزار دلاری با رندوم هاوس را برایش به ارمغان آورد. دیگر آثار برجسته شامل رمان The Vagrants (۲۰۰۹)، Kinder Than Solitude (۲۰۱۴)، Where Reasons End (۲۰۱۹) که برنده جایزه PEN/Jean Stein شد، Must I Go (۲۰۲۰)، و The Book of Goose (۲۰۲۲) که جایزه PEN/Faulkner را برد. او همچنین خاطرات Dear Friend, from My Life I Write to You in Your Life (۲۰۱۷) را نوشت که به مبارزهاش با افسردگی و خودکشی در سال ۲۰۱۲ میپردازد، و اخیراً Things in Nature Merely Grow (۲۰۲۵) را منتشر کرد که به از دست دادن پسرش اختصاص دارد و نامزد جایزه ملی کتاب شد. مجموعه داستانهایش مانند Gold Boy, Emerald Girl (۲۰۱۰) و Wednesday’s Child (۲۰۲۳) که فینالیست پولیتزر شد، نیز تحسین منتقدان را برانگیخته. لی جوایز معتبری چون فلوشیپ مکآرتور (۲۰۱۰)، فلوشیپ گوگنهایم، جایزه وایندام-کمپبل (۲۰۲۰) و PEN/Malamud (۲۰۲۲) را دریافت کرده و در نشریه نیویورکر به عنوان یکی از ۲۰ نویسنده زیر ۴۰ سال برجسته معرفی شده است.
یی یون لی نه تنها نویسنده، بلکه مترجم هم هست؛ او نامههای نویسنده چینی شن چونگون را به انگلیسی برگردانده و به عنوان ویراستار در مجله A Public Space فعالیت میکند. آثارش در نشریاتی چون نیویورکر، بهترین داستانهای آمریکایی و جایزه O. Henry منتشر شده و به بیش از ۲۰ زبان ترجمه گردیده. او در سالهای اخیر، با تمرکز بر خاطرات و داستانهای شخصی، مرزهای بین واقعیت و تخیل را محو کرده و خوانندگان را به تأمل در معنای زندگی و از دست دادن وامیدارد.
لی نویسندهای است که با قلمش دردهای پنهان را به زیبایی تبدیل میکند و پلی بین فرهنگ شرق و غرب میسازد. آثار او، با ترجمههای روان و جلدهای جذاب، برای علاقهمندان به ادبیات مهاجرت، داستانهای روانشناختی و خاطرات شخصی ضروریاند.