چه کسی باور میکند، رستم، رمان درخشان روحانگیز شریفیان، کتابی است که مهاجرت را مثل یک زخم تازه میکاود و حسرت وطن را با بوی دارو و واکس کفش در هم میآمیزد. این اثر برنده جایزه بهترین رمان اول گلشیری شد و با نثر شاعرانه و نفسگیرش، یکی از قویترین روایتهای ادبیات مهاجرت ایران را رقم زد.
داستان زنی است که نامش مدام عوض میشود؛ شیرین، شورا، پرتو، شوریده؛ زنی که با «جهان» ازدواج میکند، از ایران میرود، در کشورهای مختلف درس میخواند، بچهدار میشود و در رفاه زندگی میکند، اما هرگز ریشه نمیزند. در قطاری طولانی، تنها نشسته و با خودش حرف میزند؛ تمام زندگیاش را مرور میکند: شوهر، دختر، خانواده، دوستان… و در مرکز همه چیز، رستم. عشق اول، عشق ممنوعه، عشقی که هیچگاه تمام نشد. او داروسازی خوانده تا بوی دارو را فراموش کند، واکس نمیزند تا بوی رستم زنده نشود. هر فصل، یک ایستگاه خاطره است: تهرانِ کودکی، وینِ دانشجویی، لندنِ بارانی، و همیشه سایه رستم که میپرسد: «چه کسی باور میکند تو رفتی و من هنوز اینجام؟»
شریفیان سه چیز را با جراحی دقیق میشکافد:
دو نوع مهاجرت را: یکی که وطن را در دل نگه میدارد و میسوزد، یکی که سعی میکند فراموش کند و میمیرد.
عشق ناتمام را: رستم نه یک مرد، بلکه یک پرسش ابدی است؛ «اگر نرفته بودم، الان کجا بودم؟»
زن ایرانی در غربت را: زنی که در هیچ کجا کامل نیست؛ نه در ایران، نه در غرب.
این رمان نه فقط درباره رفتن است، درباره ماندن در رفتن است. شریفیان میگوید: «رفتن آسان است، آمدن غیرممکن.»
اگر عاشق رمانهای نوستالژیک، عمیق و زنانه هستید، چه کسی باور میکند، رستم همان کتابی است که تا آخر شب بیدارتان نگه میدارد و تا آخر عمر همراهتان میماند.
یی یون لی (Yiyun Li، زاده ۴ نوامبر ۱۹۷۲ در پکن، چین)، نویسنده، استاد دانشگاه و مترجم چینی-آمریکایی است که از سال ۱۹۹۶ در ایالات متحده زندگی و کار میکند. او که به طور انحصاری به زبان انگلیسی مینویسد، با داستانهای کوتاه و رمانهایش که به کاوش در روابط انسانی، مهاجرت، هویت و دردهای پنهان میپردازند، شهرت جهانی یافته است. اگر به دنبال معرفی یی یون لی هستید، این متن شما را با زندگی و آثار این نویسنده برجسته آشنا میکند.
یی یون لی در خانوادهای مرتبط با صنعت هستهای چین بزرگ شد؛ پدرش فیزیکدان بود و او در آپارتمانی مخصوص کارکنان این وزارتخانه زندگی میکرد. در سال ۱۹۹۱، پیش از ورود به دانشگاه، یک سال خدمت سربازی را در سینیانگ گذراند. او ابتدا در رشته پزشکی تحصیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد ایمونولوژی را از دانشگاه آیووا گرفت، اما به نویسندگی روی آورد و در سال ۲۰۰۵ مدرک MFA (کارشناسی ارشد نویسندگی خلاق) را از کارگاه نویسندگان آیووا دریافت کرد. این تغییر مسیر، او را به یکی از صداهای مهم ادبیات معاصر تبدیل کرد. لی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ در کالج میلز تدریس کرد، سپس به دانشگاه کالیفرنیا دیویس پیوست و از سال ۲۰۱۷ به عنوان استاد نویسندگی خلاق در مرکز لوئیس برای هنرهای دانشگاه پرینستون فعالیت میکند، جایی که برنامه نویسندگی خلاق را هدایت مینماید. او در اوکلند کالیفرنیا با همسر و دو پسرش زندگی میکرد، اما متأسفانه یکی از پسرانش، جیمز، در سال ۲۰۲۱ درگذشت که این رویداد عمیقی بر آثار اخیرش گذاشت.
سبک نوشتاری یی یون لی، با زبانی شاعرانه، ظریف و پر از جزئیات عاطفی، اغلب به موضوعاتی چون انزوا، گناه، خانواده و تأثیر مهاجرت بر هویت میپردازد. او در مصاحبهای با گاردین گفته: «من قبلاً میگفتم نویسنده اتوبیوگرافیک نیستم – این دروغ بود.» آثارش ترکیبی از خاطرههای شخصی و خیال است و از نویسندگانی چون کاترین منسفیلد، ایوان تورگنیف و توماس هاردی الهام میگیرد. اولین مجموعه داستانش، A Thousand Years of Good Prayers (۲۰۰۵)، برنده جایزه PEN/Hemingway شد و قرارداد دوکتابی ۲۰۰ هزار دلاری با رندوم هاوس را برایش به ارمغان آورد. دیگر آثار برجسته شامل رمان The Vagrants (۲۰۰۹)، Kinder Than Solitude (۲۰۱۴)، Where Reasons End (۲۰۱۹) که برنده جایزه PEN/Jean Stein شد، Must I Go (۲۰۲۰)، و The Book of Goose (۲۰۲۲) که جایزه PEN/Faulkner را برد. او همچنین خاطرات Dear Friend, from My Life I Write to You in Your Life (۲۰۱۷) را نوشت که به مبارزهاش با افسردگی و خودکشی در سال ۲۰۱۲ میپردازد، و اخیراً Things in Nature Merely Grow (۲۰۲۵) را منتشر کرد که به از دست دادن پسرش اختصاص دارد و نامزد جایزه ملی کتاب شد. مجموعه داستانهایش مانند Gold Boy, Emerald Girl (۲۰۱۰) و Wednesday’s Child (۲۰۲۳) که فینالیست پولیتزر شد، نیز تحسین منتقدان را برانگیخته. لی جوایز معتبری چون فلوشیپ مکآرتور (۲۰۱۰)، فلوشیپ گوگنهایم، جایزه وایندام-کمپبل (۲۰۲۰) و PEN/Malamud (۲۰۲۲) را دریافت کرده و در نشریه نیویورکر به عنوان یکی از ۲۰ نویسنده زیر ۴۰ سال برجسته معرفی شده است.
یی یون لی نه تنها نویسنده، بلکه مترجم هم هست؛ او نامههای نویسنده چینی شن چونگون را به انگلیسی برگردانده و به عنوان ویراستار در مجله A Public Space فعالیت میکند. آثارش در نشریاتی چون نیویورکر، بهترین داستانهای آمریکایی و جایزه O. Henry منتشر شده و به بیش از ۲۰ زبان ترجمه گردیده. او در سالهای اخیر، با تمرکز بر خاطرات و داستانهای شخصی، مرزهای بین واقعیت و تخیل را محو کرده و خوانندگان را به تأمل در معنای زندگی و از دست دادن وامیدارد.
لی نویسندهای است که با قلمش دردهای پنهان را به زیبایی تبدیل میکند و پلی بین فرهنگ شرق و غرب میسازد. آثار او، با ترجمههای روان و جلدهای جذاب، برای علاقهمندان به ادبیات مهاجرت، داستانهای روانشناختی و خاطرات شخصی ضروریاند.